Sesebutan Usum-Usuman

• Usum mamaréng = usum mimiti rék ngijih.
• Usum ngijih = usum hujan, ngecrek saban poé.
• Usum dangdarat = usum panyelang antara usum hujan jeung halodo (sakapeung hujan sakapeung halodo)
• Usum katiga= usum halodo
• Usum barat = usum angin badag nu jolna ti kulon (pacampur jeung hujan).
• Usum selatam = usum loba angin nu jolna ti juru kidul-wétan.

Nu Patali jeung Kaayaan Masarakat

• Usum pagebug = usum loba nu gering parna, loba nu maot.
• Usum sasalad = usum loba panyakit nu tépa.
• Usum patepok = usum loba nu kawin.
• Usum tigerat/paceklik = usum paila, nyaéta kurang dahareun (biasana nuduhkeun kana usum kurang paré atawa béas).

Nu Patali jeung Tatanén

Tatanén di Sawah

• Uaum nyambut = usum mitembeyan ngagarap sawah (macul, ngawuluku, jsb.).
• Usum tandur = usum melakkeun binih paré di kotakan.
• Usum ngarambét = mangsana patani miceunan jukut nu jaradi diantara tangkal paré.
• Usum celetu = mangsa paré geus mimiti cul-cel aya buahan hiji dua.
• Usum beukah = mangsa paré geus loba buahna nu barijil.
• Usum rampak = mangsa paré geus rata/papak bareukah.
• Usum panén = mangsa dibuat, ngala paré.
• Rumpak jarami = sabada panén.

Tatanén di Huma

• Usum nyacar = usum nyacar leuweung pikeun pihumaeun.
• Usum ngahuru = usum ngabeuleum kai jeung kakayon séjénna nu geus gararing.
• Usum ngaduruk = usum meresihan sarta ngadurukan kai nu can kabeuleum waktu ngahuru pikeun meresihan lahan keur diaseukan.
• Usum ngaseuk = usum melak paré (di huma) ku cara nyocog-nyocogkeun kai nu meunang nyeukeutan tungtungna sarta tapakna diasupan binih paré (bangsal).
• Usum ngoréd/ngoyos = usum meresihan jukut nu jaradi antara luwukan paré ku parabot koréd.
• Usum dibuat/ngétém = usum ngala paré kalawan make parabot étém.
• Usum ngunjal = usum mawaan paré ti huma ka leuit (ka lembur).

SESEBUTAN WAKTU

SERATAN DIHANDAP IEU NGUNINGAKEUN KECAP SESEBUTAN WAKTU DINA BASA SUNDA

Sesebutan Waktu/Wanci dina Sapoé Sapeuting

• Tumorék = kira-kira tabuh 01.00
• Janari leutik = kira-kira tabuh 02.00
• Janari gedé = kira-kira tabuh 03.00
• Kongkorongok hayam = kira-kira tabuh 04.00
• Balébat = kira-kira tabuh 05.00
• Carangcang tihang = kira-kira tabuh 06.00
• Meleték panonpoé = kira-kira tabuh 07.00
• Ngaluluh taneuh = kira-kira tabuh 08.00
• Haneut moyan = kira-kira tabuh 09.00
• Rumangsang = kira-kira tabuh 10.00
• Pecat sawed = kira-kira tabuh 11.00
• Tangagé = kira-kira tabuh 12.00
• Lingsir = kira-kira tabuh 13.00
• Kalangkang satangtung = kira-kira tabuh 14.00
• Ménggok = kira-kira tabuh 15.00
• Tunggang gunung = kira-kira tabuh 16.00
• Sariak layung = kira-kira tabuh 17.00
• Sareupna = kira-kira tabuh 18.00
• Harieum beungeut = kira-kira tabuh 19.00
• Sareureuh budak = kira-kira tabuh 20.00
• Tumoké = kira-kira tabuh 21.00
• Sareureuh kolot = kira-kira tabuh 22.00
• Indung peuting = kira-kira tabuh 23.00
• Tengah peuting = kira-kira tabuh 24.00

Sesebutan Waktu Séjenna

• Sakedét nétra = (asalna sakedép nétra), kedép hartina kiceup, jadi sakedét nétra hartina sakiceup, nuduhkeun waktu nu sakeudeung pisan.
• Saharita = harita kénéh.
• Sakilat = nuduhkeun waktu nu sakeudeung pisan, méh saharti jeung sakiceup, diupamakeun kana lilana kilat nu ngaburinyay.
• Sapanyeupahan = nuduhkeun waktu nu teu sabaraha lilana, kira-kira sarua lilana jeung keur anu nyeupah.
• Sapangéjoan = nuduhkeun waktu anu rada lila, kira-kira sarua lilana jeung nu keur ngéjo (nyangu).
• Sajongjonan = sawatara sekon (sababara detik).
• Sakedapan = saharita, jero sawatara sekon.
• Sapoé mokét = salilana beurang, ti mimiti bijil panonpoé nepi ka sareupna.
• Sapeuting jeput = salila peuting, ti sareupna nepi ka bray beurang.
• Sabulan campleng = sabulan jejeg, sabulan panceg.
• Saumur jagong = kira-kira tilu bulan satengah.
• Sataun landung = sataun leuwih.
• Sawindu = dalapan taun.
• Saabad = saratus taun.
• Sausum = sakali usum, hanteu lana.

Sesebutan Nu Nuduhkeun Waktu Séjénna deui

• Poé ieu disebut ayeuna
• Poé nu geus kaliwat sapoé disebut kamari
• Poé sanggeus kamari disebut mangkukna• Sapoé nu bakal datang disebut isukan
• Sapoé sanggeus iaukan disebut pagéto• Sanggeus pagéto disebut pagéto amat
• Waktu nu cikénéh karandapan disebut bieu• Wakru nu karék kaliwat disebut tadi
• Waktu nu geus lila kaliwat disebut baréto• Waktu béh ditueun baréto disebut baheula
• Waktu nu sakeudeung deui bakal karandapan disebut engké
• Waktu nu bakal datang (lila kénéh) disebut jaga/isuk jaganing pagéto/baring supagi/iraha-iraha.